Thông qua công tác kiểm sát xét xử phúc thẩm các vụ án dân sự, Phòng 9 - Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Định thông báo rút kinh nghiệm các bản án sơ thẩm có vi phạm về án phí như sau:
1.Vi phạm tính án phí đối với người yêu cầu bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín theo quy định được miễn án phí.
Điển hình vụ: Yêu cầu bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra giữa:
Nguyên đơn: Anh Đặng Văn Dũng
Chị Phạm Thị Trình
Bị đơn: Anh Trương Văn Nhiệm
Anh Trương Văn Tín
Bản án dân sự sơ thẩm số 81/2019/DS-ST ngày 27/11/2019 của Tòa án nhân dân huyện Phù Mỹ tuyên: Buộc anh Trương Văn Tín, Trương Văn Nhiệm mỗi người phải chịu án phí dân sự sơ thẩm số tiền 2.113.700đ; Buộc vợ chồng anh Đặng Văn Dũng, chị Phạm Thị Trình phải chịu án phí dân sự sơ thẩm số tiền 746.000đ là vi phạm điểm d, khoản 1, Điều 12 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH ngày 30/12/2016 của Ủy ban thường vụ Quốc hội khóa 14, vì vợ chồng anh Dũng, chị Trình là nguyên đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại sức khỏe; anh Tín, anh Nhiệm là bị đơn nhưng có yêu cầu phản tố, yêu cầu bên nguyên đơn bồi thường thiệt hại sức khỏe cho bên bị đơn, theo quy định nêu trên người yêu cầu bồi thường thiệt hại về sức khỏe được miễn án phí nên 04 người trên được miễn nộp án phí.
2. Vi phạm tính án phí đối với cá nhân thuộc hộ nghèo theo quy định được miễn án phí
Điển hình vụ: Yêu cầu đòi lại tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản giữa:
Nguyên đơn: Bà Đinh Thị Ngưa
Bị đơn: Anh Lê Văn Khiêm.
Bản án dân sự sơ thẩm số 08/2019/DS-ST ngày 04/11/2019 của Tòa án nhân dân huyện Vân Canh tuyên: Anh Lê Văn Khiêm phải chịu 750.000đ về án phí dân sự sơ thẩm trong đó: 300.000đ tiền án phí không có giá ngạch về tranh chấp đòi lại tài sản quyền sử dụng đất và 450.000đ tiền án phí có giá ngạch.
Bị đơn anh Lê Văn Khiêm thuộc hộ nghèo nên được miễn nộp tiền án phí sơ thẩm. Do đó, cấp sơ thẩm buộc anh Lê Văn Khiêm phải chịu 300.000đ tiền án phí không có giá ngạch về tranh chấp đòi lại tài sản quyền sử dụng đất và 450.000đ tiền án phí có giá ngạch về tranh chấp bồi thường thiệt hại về tài sản là vi phạm quy định tại điểm đ, khoản 1, Điều 12 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH ngày 30/12/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa 14.
3. Vi phạm trong việc tính án phí người cao tuổi theo quy định về miễn án phí
Điển hình vụ: Tranh chấp quyền sử dụng đất
Nguyên đơn: Ông Nguyễn Dậu
Bị đơn: Bà Huỳnh Thị Tứ
Bản án dân sự sơ thẩm số 140/2019/DS-ST ngày 24/9/2019 của Tòa án nhân dân huyện Hoài Nhơn tuyên: Bà Huỳnh Thị Tứ phải nộp 200.000đ án phí tranh chấp quyền sử dụng đất; Bà Huỳnh Thị Tứ, ông Nguyễn Hảo mỗi người phải nộp 300.000đ án phí về tranh chấp yêu cầu chấm dứt hành vi cản trở trái pháp luật quyền sử dụng đất sung công nhà nước.
Bà Huỳnh Thị Tứ, ông Nguyễn Hảo là người cao tuổi nên được miễn nộp tiền án phí sơ thẩm. Do đó, cấp sơ thẩm buộc ông Nguyễn Hảo, bà Huỳnh Thị Tứ phải chịu 200.000đ tiền án phí tranh chấp quyền sử dụng đất và án phí về tranh chấp yêu cầu chấm dứt hành vi cản trở trái pháp luật là vi phạm điểm đ, khoản 1, Điều 12 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH ngày 30/12/2016 của Ủy ban thường vụ Quốc hội khóa 14.
4. Vi phạm trong việc tính án phí chia tài sản chung, di sản thừa kế
Vụ: Tranh chấp thừa kế tài sản và chia tài sản chung giữa:
Nguyên đơn: Bà Bùi Thị Gái
Bị đơn: Bà Lê Thị Mai
Bản án dân sự sơ thẩm số 75/2019/DS-ST ngày 26/11/2019 của Tòa án nhân dân huyện Hoài Ân tuyên: Bà Bùi Thị Gái phải chịu án phí dân sự sơ thẩm số tiền 2.962.000đ; Bà Bùi Thị Sô phải chịu án phí dân sự sơ thẩm số tiền 2.768.750đ; Bà Lê Thị Mai phải chịu án phí dân sự sơ thẩm số tiền 2.768.750đ.
Căn cứ Biên bản định giá ngày 17/8/2018 của Hội đồng định giá chỉ tiến hành định giá tài sản trên đất là ngôi nhà N9, chuồng heo, chuồng bò, tổng giá trị: 39.942.000đ nhưng không tiến hành định giá, giá trị thửa đất số 141, tờ bản đồ số 02 có diện tích 100m2 đất ở, 441m2 đất vườn đang tranh chấp. Do đó, cấp sơ thẩm không xác định được giá trị đất mà bà Gái, bà Mai, bà Sô được chia để xác định án phí dân sự sơ thẩm theo mức tương ứng với giá trị phần tài sản mà bà Gái, bà Mai, bà Sô được nhận. Tòa án cấp sơ thẩm tuyên bà Gái, bà Mai, bà Sô phải chịu án phí dân sự sơ thẩm như nêu trên là vi phạm khoản 7, Điều 27 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH ngày 30/12/2016 của Ủy ban thường vụ Quốc hội khóa 14 quy định.
5. Tòa tách yêu cầu phản tố để giải quyết trong một vụ án khác nhưng không tuyên trả tiền tạm ứng án phí
Vụ: Tranh chấp hợp đồng vay tài sản
Nguyên đơn: Bà Trần Thị Minh Châu
Bị đơn: Bà Đặng Thị Lấn
Bản án dân sự sơ thẩm số 01/2020/DS-ST ngày 03/6/2020 của Tòa án nhân dân huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định tuyên: Tách yêu cầu phản tố của bà Đặng Thị Lấn đối với bà Trần Thị Minh Châu (đòi bà Châu trả nợ số tiền 50.000.000đ) để giải quyết trong một vụ án dân sự khác nhưng Tòa án cấp sơ thẩm không xử lý tiền tạm ứng án phí phản tố của bà Đặng Thị Lấn, không tuyên trả lại tiền tạm ứng án phí cho bà Lấn có yêu cầu phản tố bị tách để giải quyết trong một vụ án dân sự khác.
6. Vi phạm trong việc tính án phí vụ án tranh chấp đòi lại tài sản
Nguyên đơn: Bà Nguyễn Thị Mà
Bị đơn: Bà Nguyễn Thị Ngọc
Bản án dân sự sơ thẩm số 11/2019/DS-ST ngày 21/01/2019 của Tòa án nhân dân huyện Phù Cát tuyên: Buộc bà Nguyễn Thị Ngọc, ông Nguyễn Bá Diệp, bà Phan Thị Nguyệt phải liên đới chịu án phí dân sự sơ thẩm 15.165.000đ. Tòa án cấp sơ thẩm chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn đòi lại tài sản nên theo quy định tại khoản 2, Điều 26, khoản 1, Điều 27 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Ủy ban thường vụ Quốc hội đương sự thua kiện trong vụ án đòi lại tài sản phải chịu án phí dân sự sơ thẩm đối với trường hợp vụ án dân sự không có giá ngạch. Do đó, bà Nguyễn Thị Ngọc phải chịu 300.000đ án phí; ông Nguyễn Bá Diệp phải chịu 300.000đ, nhưng Tòa án cấp sơ thẩm tuyên án phí theo giá trị đất là không đúng quy định nêu trên.
Việc tổng hợp các thiếu sót, vi phạm trong quá trình kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình là việc làm thường xuyên của Phòng 9 nhằm giúp các đơn vị cấp huyện kịp thời chấn chỉnh, rút kinh nghiệm để công tác kiểm sát giải quyết án dân sự đảm bảo đúng quy định của pháp luật.
Thu Hà
