Thời gian qua, việc viết hoa trong các văn bản vẫn có lúc viết không đúng, còn nhầm lẫn. Một phần là do người soạn thảo văn bản chưa nắm bắt được các quy định của viết hoa, một phần do Ngôn ngữ tiếng Việt của chúng ta rất phong phú, đa dạng và có phần phức tạp về từ vựng, ngữ pháp. Chính vì thế, việc Chính phủ vừa ban hành Nghị định 30/2020/ NĐ-CP là rất cần thiết để mọi người nắm chắc được các quy định viết hoa khi sử dụng tiếng Việt hàng ngày.
Nghị định 30/2020/NĐ-CP vừa ban hành có nhiều nội dung viết hoa khác với các quy định trước đây.
Nếu như trước đây, theo Thông tư số 01/2011/TT-BNV quy định phải viết hoa trong các trường hợp sau dấu chấm lửng (...); sau dấu hai chấm (:); sau dấu hai chấm trong ngoặc kép (: “...”) và viết hoa chữ cái đầu âm tiết thứ nhất của mệnh đề sau dấu chấm phẩy (;) và dấu phẩy (,) khi xuống dòng.
Giờ đây, Nghị định 30/2020/NĐ-CP chỉ bắt buộc viết hoa chữ cái đầu âm tiết thứ nhất của một câu hoàn chỉnh, đó là: Sau dấu chấm câu (.); sau dấu chấm hỏi (?); sau dấu chấm than (!) và khi xuống dòng.
Như vậy, chỉ khi dùng 4 loại dấu câu này thì người viết mới phải viết hoa, còn các dấu khác thì viết chữ cái đầu bình thường.
Đối với việc viết hoa tên địa lý cũng có một trường hợp khác so với trước. Nếu trước chỉ có một trường hợp viết hoa đặc biệt là Thủ đô Hà Nội thì nay quy định thêm cả Thành phố Hồ Chí Minh.
Đối với các đơn vị hành chính khác thì ta không viết hoa chữ cái đầu danh từ chung như: thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định (nếu cụm từ này đứng ở giữa hay cuối câu văn).
Nhưng khi chúng ta cũng viết về một đơn vị hành chính mà nó được cấu tạo giữa danh từ chung kết hợp với “chữ số, tên người, tên sự kiện lịch sử” thì cũng phải viết hoa chữ cái đầu danh từ chung như: Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh, Phường Điện Biên Phủ,…
Ngoài ra, theo Nghị định 30/2020/ NĐ-CP thì những danh từ thuộc trường hợp đặc biệt như: Nhân dân, Nhà nước thì phải viết hoa chữ “N”.
Viết hoa chữ cái đầu tên các loại văn bản và chữ cái đầu của âm tiết thứ nhất tạo thành tên gọi văn bản trong trường hợp nói đến một văn bản cụ thể, ví dụ: Bộ luật Hình sự; Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân,…
Khi viện dẫn phần, chương, mục, tiểu mục, điều, khoản, điểm của một văn bản cụ thể thì chỉ viết hoa chữ cái đầu của phần, chương, mục, tiểu mục, điều, ví dụ: Căn cứ điểm a khoản 2 Điều 103 Mục 5 Chương XII Phần I của Bộ luật Hình sự (các từ “điểm, khoản” thì không viết hoa chữ cái đầu).
Bên cạnh những thay đổi đã được thể hiện phần trên, quy định mới tại Nghị định 30/2020/NĐ-CP cũng đã bỏ quy tắc bắt buộc viết hoa trong tên gọi các tôn giáo, giáo phái, ngày lễ tôn giáo trong các văn bản hành chính.
Còn các quy định viết hoa viết hoa tên người, tên địa lí nước ngoài, các cơ quan, tổ chức, các danh hiệu, giải thưởng, huân chương…thì cơ bản vẫn như cũ./.
Nguyễn Văn Hải
