Tác giả: Đinh Xuân Quang - Viện KSND thị xã Hoài Nhơn

Khi nói về mối quan hệ giữa đạo đức và tài năng, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, đạo đức là cái gốc của người cách mạng, bởi vì nó liên quan trực tiếp tới khả năng và quyết định hiệu quả "gánh vác" công việc của Đảng cầm quyền. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn nhất quán coi gốc của công việc là cán bộ, gốc rễ của cán bộ chính là đạo đức. Trước tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên,  có những biểu hiện suy.

Khái niệm “Đạo đức” được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập lần đầu cách đây gần 100 năm, trong bài viết “Lênin và các dân tộc phương Đông” năm 1924, Người đã viết về “đạo đức vĩ đại và cao đẹp của người thầy” và chỉ ra sự “vĩ đại và cao đẹp đó” chính “là tính coi khinh sự xa hoa, tinh thần yêu lao động, đời tư trong sáng, nếp sống giản dị”[1].Theo Người, đạo đức cách mạng gồm 04 nhóm vấn đề chính là: (1)Trung với nước, hiếu với dân, suốt đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng; (2) Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; (3) Luôn yêu thương, quý trọng con người, sống có tình, có nghĩa; (4) Có tinh thần quốc tế trong sáng.  

Tại Hội nghị Trung ương 4 (khóa XIII), Đảng ta đã nhấn mạnh: “Bước vào giai đoạn phát triển mới, đất nước ta tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, bốn nguy cơ mà Đảng đã chỉ ra vẫn đang hiện hữu, có mặt còn gay gắt hơn; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” còn diễn biến phức tạp”[2]. Suy thoái đạo đức vừa là nguyên nhân vừa là hệ quả của tham nhũng, tiêu cực. Sự suy đồi về đạo đức đã nuôi dưỡng, kích thích lòng tham sinh sôi. Trước những đam mê, cám dỗ của đồng tiền, của quyền thế, của danh vọng, những cán bộ, công chức này đã không giữ được phẩm chất đạo đức của người cán bộ, không coi việc phục vụ Nhân dân là nghĩa vụ thiêng liêng mà hướng tới các lợi ích phi pháp, bất chấp việc vi phạm pháp luật, lũng đoạn luật pháp, làm trái công vụ, trái lương tâm, đạo đức nghề nghiệp. Và khi đạo đức đã nhường chỗ cho lòng tham, biến lòng tham thành lẽ sống, là thước đo giá trị của những kẻ có quyền thế thì hiểm nguy của dân tộc không còn là nguy cơ, là khả năng nữa mà nó đã hiển hiện ra trong hiện thực. 

 

Theo thống kê của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII, có hơn 1.400 tổ chức đảng, hơn 66.000 đảng viên bị kỷ luật. Riêng năm 2023, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật 19 cán bộ diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý. 

Bám sát thực tiễn, yêu cầu của tình hình trong và ngoài nước hiện nay, ngày 09/5/2024, Bộ Chính trị đã ban Quy định số 144-QĐ/TW về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới (sau đây gọi tắt là Quy định số 144-QĐ/TW). Trong đó, yêu nước, tôn trọng Nhân dân, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc là phẩm chất bao trùm, quan trọng nhất, giữ vai trò chi phối các phẩm chất khác. Đây là chuẩn mực nền tảng để cán bộ, đảng viên phát huy bản lĩnh, đổi mới, sáng tạo, hội nhập; thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; đoàn kết, kỷ cương, tình thương, trách nhiệm; gương mẫu, khiêm tốn, tu dưỡng rèn luyện, học tập suốt đời. Quy định cũng đề cao tinh thần dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thách thức, hành động vì lợi ích chung, vì nước, vì dân của cán bộ, đảng viên. Tuy nhiên, đây không phải là lần đầu tiên Đảng ta đề ra các tiêu chuẩn, quy định về đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên. Vấn đề này đã được đề cập, chỉ rõ trong nhiều văn bản như: Điều lệ Đảng; Quy định số 37-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm; Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng Đảng…

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Đạo đức cách mạng không phải từ trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”[3]. Mọi hình thức kỷ luật, xử lý đối với cán bộ, đảng viên sai phạm chỉ là giải pháp phần ngọn, mang tính tình thế còn bản chất, gốc rễ của vấn đề nằm ở nền tảng đạo đức, văn hóa và lối sống của mỗi cán bộ, đảng viên. Để công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực có hiệu quả cao, chúng ta cần phải làm từ gốc của vấn đề, tức là phải chủ động ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Nhận thức rõ về vị trí, vai trò của đạo đức trong công tác xây dựng, chỉnh đốn đảng cũng như trong công cuộc phát triển đất nước, Chi ủy Chi bộ Viện KSND thị xã Hoài Nhơn luôn quan tâm chỉ đạo, tổ chức thực hiện việc bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho các cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cán bộ, đảng viên trẻ trong đơn vị.

Từ thực tiễn tại đơn vị, Viện KSND thị xã Hoài Nhơn đã rút ra được một số bài học kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong tình hình mới, cụ thể như sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm về tầm quan trọng của đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên.

Nhằm tạo sự thống nhất về tư tưởng và hành động trong thực hiện nhiệm vụ, Chi ủy, tập thể Lãnh đạo Viện KSND thị xã Hoài Nhơn đã kịp thời phổ biến, quán triệt các văn bản chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, Nhà nước về chuẩn mực đạo đức cách mạng như: Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, Quy định số 37-QĐ/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương đảng về những điều đảng viên không được làm…Trong đó, đưa nội dung quán triệt Quy định 144-QĐ/TW một cách thường xuyên vào nghị quyết lãnh đạo ở cấp mình. Các nội dung về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới được tuyên truyền đầy đủ, sâu sắc tới toàn thể cán bộ, đảng viên trong đơn vị, đồng thời xác định rõ tiêu chí phấn đấu cho từng cán bộ, đảng viên. Ngoài ra, Chi ủy Chi bộ cũng có kế hoạch chỉ đạo và hướng dẫn các cá nhân đối chiếu tiêu chí đó với chức trách, nhiệm vụ của mình, để tự đánh giá những mặt mạnh và hạn chế trên mỗi nội dung; thông qua đánh giá ưu, khuyết điểm, từng cá nhân xác định mục tiêu phấn đấu và xây dựng kế hoạch cụ thể để thực hiện các tiêu chí đó.

Thứ hai, phát huy tính tích cực, tự học, tự rèn luyện đạo đức cách mạng,chú trọngđẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. 

Trong bối cảnh hiện nay, chúng tacần phải phát huy tính tự giác, tinh thần trách nhiệm, thường xuyên tự học tập, tự nghiên cứu để nâng cao trình độ lý luận chính trị cũng như chuyên môn nghiệp vụ đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là các đảng viên trẻ. Đề ra những nội dung học tập cụ thể, thiết thực về đạo đức cách mạng,chú trọng đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong cơ quan, đơn vị mình, gắn với chức trách, nhiệm vụ của mỗi cán bộ, đảng viên; căn cứ vào nội dung chuyên đề hằng năm, đối chiếu với chức trách, nhiệm vụ được giao, yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên đăng ký việc học tập và làm theo Bác một cách cụ thể, rõ ràng, có kế hoạch, có lộ trình thực hiện. 

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Chi ủy Chi bộ, cán bộ, đảng viên Viện KSND thị xã Hoài Nhơn không chỉ tự rèn luyện về trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác mà còn tự giác rèn luyện về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tinh thần trách nhiệm. Đặc biệt, Chi ủy chỉ đạo cán bộ, đảng viên trong đơn vị tích cựctham gia các phong trào thi đua học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh do Viện KSND tỉnh Bình Định cũng như địa phương tổ chức, kết quả đạt được nhiều thành tích cao như: Đạt giải Nhì Hội thi Cán bộ ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Định thực hiện lời dạy của Bác “Công minh, Chính trực, Khách quan, Thận trọng, Khiêm tốn”; đạt giải ba Cuộc thi “Tìm hiểu và nâng cao nhận thức tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”… Qua đó, làm cho việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trở thành hoạt động thường xuyên, thói quen, ý thức tự giác của từng cán bộ, đảng viên trong đơn vị, không để xảy ra tình trạng vi phạm pháp luật, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.

Đội thi Viện KSND thị xã Hoài Nhơn (ngoài cùng bên trái) tham gia cuộc thi “Tìm hiểu và nâng cao nhận thức tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” do Viện KSND tỉnh Bình Định tổ chức 

Thứ ba, rèn luyện đạo đức cách mạng phải gắn liền với các hoạt động thực tiễn 

Đổi mới phương pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên có vai trò quan trọng, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả, hiệu lực thực thi công vụ thông qua việc trang bị kiến thức, kỹ năng, cách thức hoạt động công vụ cũng như giáo dục tư tưởng chính trị, ý thức, trách nhiệm và thái độ trong thực hiện công việc.Nội dung, phương pháp học tập, giáo dục đạo đức cách mạng phải phù hợp với từng đối tượng. Cần ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, qua đó phổ biến, giáo dục đạo đức cách mạng toàn thể đội ngũ cán bộ, đảng viên về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Định kỳ tổ chức thông tin chuyên đề, phổ biến tình hình thời sự trong nước và quốc tế cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Kịp thời định hướng tư tưởng, cập nhật thông tin, phản ảnh đầy đủ, chính xác những vấn đề bức xúc liên quan đến công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị mà cán bộ, đảng viên, quần chúng và dư luận xã hội quan tâm.

Chi ủy Chi bộ Viện KSND thị xã Hoài Nhơn thường xuyên chủ động gắn chặt công tác bồi dưỡng đạo đức cách mạng với các phong trào thực tiễn, khuyến khích các cán bộ, đảng viên tham gia các hoạt động có ích cho xã hội như giúp đỡ người nghèo, hiến máu nhân đạo, các hoạt động uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa…Thông qua đó giáo dục vềý thức bảo vệ chủ quyền non sông đất nước; có tinh thần độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có lòng tự hào, tự tôn dân tộc, không chịu khuất phục trước kẻ thù; có tình yêu quê hương, xứ sở, đất nước; tình yêu người thân, đồng bào, đồng chí… Chủ động kịp thời cung cấp thông tin về tình hình chính trị, xã hội trong nước và trên thế giới cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, đặc biệt là các cán bộ, đảng viên trẻ. Trong đó chú trong việc đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình”, phản bác các luận điệu, thông tin sai trái; tăng cường sức đề kháng cho các cán bộ, đảng viên trước sự chống phá của các thế lực thù địch.  

Cán bộ, công chức, người lao động Viện KSND thị xã Hoài Nhơn về thăm di tích lịch sử Trạm Phẫu tại xã Hoài Mỹ, thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định

Thứ tư, kết hợp rèn luyện đạo đức cách mạng với đạo đức người cán bộ kiểm sát.  

Trong Quyết định số 21/QĐ-VKSTC ngày 07/02/2023 (Quyết định ban hành quy tắc chuẩn mực đạo đức người cán bộ Kiểm sát) Viện trưởng Viện KSND tối cao chỉ rõ: Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chăm lo giáo dục cán bộ, đảng viên phải rèn luyện phẩm chất, đạo đức và đặt lên hàng đầu vấn đề “tư cách người cách mạng”…Đối với cán bộ của ngành Kiểm sát nhân dân cùng với những yêu cầu chung về đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn dạy rằng: “Cán bộ kiểm sát phải công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”.Đạo đức cách mạng nói chung và đạo đức nghề nghiệp của người cán bộ kiểm sát nói riêng chính là kim chỉ nam cho mọi hoạt động và là cơ sở để từng cán bộ, công chức, viên chức ngành kiểm sát tu dưỡng, rèn luyện bản thân. Vì vậy, việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên ngành kiểm sát không thể tách rời với việc giáo dục đạo đức nghề nghiệp và ngược lại.

Thứ năm, rèn luyện phong cách quần chúng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên.  

Sự nghiệp cách mạng của Đảng ta có mối quan hệ mật thiết với quần chúng Nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Đạo đức cách mạng là hòa mình với quần chúng thành một khối, tin quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng”[4].Với tư tưởng “Lấy dân làm gốc”, Đảng ta luôn luôn chăm lo tăng cường mối liên hệ với quần chúng, coi đó là nguồn sức mạnh tạo nên mọi thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Vì vậy, mỗi cán bộ, đảng viên cần phải gần dân, thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân, coi trọng mối liên hệ chặt chẽ với quần chúng, phải thể hiện tinh thần phụ trách trước Nhân dân và phải biết phấn đấu, hy sinh vì lợi ích của tập thể, lợi ích của Nhân dân. Phong cách quần chúng còn phải được áp dụng trong mối quan hệ giữa cấp trên với cấp dưới, giữa cán bộ lãnh đạo với cán bộ, đảng viên bình thường. Càng hiểu dân và càng hiểu cấp dưới, người lãnh đạo càng hiểu chính mình và càng rút ra được những điều bổ ích để bổ sung cho chủ trương, chính sách đã được đề ra. 

Viện trưởng Viện KSND thị xã Hoài Nhơn chủ trì phối hợp cùng với các cơ quan, chính quyền địa phương giải quyết khiếu nại của công dân trên địa bàn thị xã

Thứ sáu, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên phải gắn với vai trò gương mẫu của người đứng đầu.  

Đề cao vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên nói chung và người đứng cầu nói riêng, “Chính đó là con đường chúng ta có thể và phải theo nhằm trước hết làm cho việc nêu gương trở thành một kiểu mẫu về đạo đức”[5]. Nói về vai trò tiên phong của người đứng đầu, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Lấy gương người tốt, việc tốt để hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng tổ chức cách mạng…”[6]. Cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải luôn kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới của Ðảng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, đi đầu trong thực hiện, tuyên truyền và bảo vệ chủ trương, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nêu gương toàn diện, không chỉ về tư tưởng chính trị mà còn về đạo đức, lối sống; không chỉ trong lời nói mà trong cả việc làm trên mọi lĩnh vực, trong mọi hoàn cảnh, cả trong tổ chức, xã hội và ở gia đình.

Thứ bảy, thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng.

Nhằm bảo đảm quán triệt toàn diện, đầy đủ quan điểm, mục tiêu, giải pháp của Đảng về xây dựng Đảng, trên quan điểm phòng ngừa là chính, Cấp ủy cần thường xuyên kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên trong đơn vị, kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa, chủ động phát hiện và kiên quyết xử lý nghiêm minh, kịp thời răn đe, uốn nắn những người có dấu hiệu vi phạm chuẩn mực đạo đức cách mạng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói “Chúng ta không sợ có sai lầm và khuyết điểm, chỉ sợ không chịu cố gắng sửa chữa sai lầm và khuyết điểm”[7].Đạo đức cách mạng không phải hiển nhiên mà có, nó phải được trải qua rèn luyện, mài dũa. Chính vì thế, đối với cán bộ, công chức có sai phạm, chúng ta không vì thế mà mặc định rằng họ muốn làm như thế, cố ý làm như thế mà công kích họ. Trái lại, chúng ta cần phải dùng thái độ thân thiết, giúp họ nhìn thấy khuyết điểm, nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại. Chúng ta chỉ nên “phê bình công việc chứ không phê bình người”, muốn người cán bộ thành tâm sửa chữa, phải giải thích rõ ràng, làm cho họ tự trông thấy, tự nhận rõ sự sai lầm đó, làm cho họ vui lòng sửa đổi chứ không phải là bị ép buộc, bị sửa đổi. Tuy nhiên, đối với những cá nhân cố ý phá hoại, thường xuyên vi phạm, không có ý chí cầu tiến thì phải dùng thái độ nghiêm khắc, mạnh mẽ, cứng rắn.

Chuẩn mực đạo đức cách mạng của người cộng sản là nền tảng vững chắc góp phần quan trọng trong công cuộc xây dựng Đảng về đạo đức, là vấn đề mang tính chiến lược, lâu dài nhằm đẩy lùi sự suy thoái, tự diễn biến, tự chuyển hóa.Chính vì thế, tu dưỡng đạo đức cách mạng suốt đời là nhiệm vụ quan trọng của mỗi đảng viên cán bộ, đảng viên trong tình hình mới.

-----------------------------

Tài liệu tham khảo:

[1] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, Tr.317;

[2] Kết luận số 21-KL/TW ngày 25-10-2021 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá"; 

[3] Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.293.  

 

[4] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, Tr.609   

[5] V.I.Lênin, Toàn tập, Tập 36, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, Tr.182 ;

 

[6] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 15, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.67; 

[7] Hồ Chí Minh, Sửa đổi lối làm việc, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia sự thật, 2018, Tr 136.

 

Đinh Xuân Quang